از چالش ها و برداشت های اشتباهی که در محیط های کاری چابک با آن ها مواجه شدم، بیان این مسئله هست که ما در اسکرام و چابک، چیزی به نام برنامه ریزی نداریم! هرکس بر اساس نیاز یا عدم نیازی که به برنامه ریزی در پروژه احساس می نماید، این به اصطلاح برداشت از بیانه چابک را به نفع خود تفسیر می نماید، و لذا بر اساس این برداشت، اقدام به نتیجه گیری در خصوص کارایی یا عدم کارایی چابک و اسکرام می نماید.
در ارزش شماره 4 مانیفست چابک عنوان شده است “Responding to change over following a plan”. لکن دقیقا در ذیل همین ارزش، امضا کنندگان این مانیفست صراحتا اعلام نموده اند که “با وجود اینکه موارد سمت راست نیز ارزشمند هستند ولی ما برای موارد سمت چپ ارزش بیشتری قائل هستیم”. پس لذا برنامه ریزی برای ما ارزشمند هست، و می بایست به آن توجه ویژه ای داشته باشیم. فقط می بایست به این اصل توجه نماییم که پاسخ گویی به تغییرات، نسبت به دنبال کردن، گیرکردن و آویختن تیم به برنامه ای که شاید چندین ماه یا چندین سال قبل تهیه شده، ارزش بیشتری خواهد داشت.
نکته اساسی اینجاست که در اسکرام به عنوان یکی از پرکتیس های بسیار پرکاربرد در حوزه چابک، برنامه ریزی های زیادی خواهیم داشت و تنها، مدل و رویکرد برنامه ریزی در روش اسکرام با روش های پیش بینی پذیر یا آبشاری متفاوت هست. ما در روش اسکرام به جای صرف هفته ها و ماه ها برای برنامه ریزی روی موارد غیر قابل پیش بینی یا ناشناخته در محیط پیچیده، از رویکرد های دیگری استفاده می کنیم. زیرا میدانیم در محیط های توسعه نرم افزار و یا زیست بوم محصولات نوآورانه و خلاقانه، که محیطی رقابتی و بسیار پیچیده است، ناشناخته ها و نادانسته های ما از مسیر پروژه و محصول بسیار زیاد خواهد بود. لذا صرف زمان طولانی برای تهیه برنامه های دقیق که در واقعیت نیز محقق نخواهد شد، ( به دلیل حجم بالای تغییرات در حین اجرا ) یک عملیات کاری بی فایده هست و در مفهوم ناب هم به عنوان یک کار زائد در نظر گرفته می شود. در رویکرد چابک به روش اسکرام، ما از روش برنامه ریزی با عنوان برنامه ریزی به روش پیازی استفاده می نماییم. در تصویر ذیل نمونه ای از مفهوم کلی برنامه ریزی پیازی ارائه شده است.
در اسکرام عملی، و با تکیه بر مفاهیم چابک و تجربیات برتر در این حوزه، تهیه چشم انداز محصول، استراتژی محصول و نقشه راه محصول به عنوان برنامه کلان و البته قابل تغییر در هر مرحله الزامی می باشد.
چشم انداز محصول: وضعیت آرزو ها و آینده محصول را مشخص می نماید.
استراتژی محصول: استراتژی رویکرد تحقق چشم انداز را مشخص می نماید.
نقشه راه محصول: نقشه راه محصول یک برنامه جهت تجسم و عملیاتی نمودن استراتژی می باشد، که می تواند با دریافت بازخورد از کاربران نهایی، مشتریان و سایر ذینفعان کلیدی تهیه گردد.
شاید در اینجا بیان شود که چشم انداز، استراتژی و نقشه راه به عنوان مصنوعات اسکرام معرفی نشده اند، ولی می بایست به این نکته توجه نماییم که این مصنوعات به عنوان یک بخش ارزشمند و قابل اتکا از برنامه ریزی محصول در رویکرد چابک می باشند و به عنوان یک اهرم برای پیاده سازی موثر اسکرام استفاده خواهند شد. نقشه راه ما را راهنمایی می نماید تا به وسیله آن بک لاگ محصول را تغذیه نماییم و بر اساس آن اقدام به اولویت بندی بک لاگ محصول نماییم و در نهایت به بک لاگ های اسپرینت قابل اتکا و اولویت بندی شده برسیم.
نکته ای که خوانندگان این مقاله باید به آن توجه ویژه داشته باشند این است که، نقشه راه به عنوان یکی از مهمترین مصنوعات برنامه ریزی در رویکرد چابک، می تواند با گذشت زمان تغییر نماید.
استفاده از تجربه گرایی به عنوان قلب اسکرام در برنامه ریزی:
اسکرام مبتنی بر تجربه گرایی است و این به معنای امکان بخشیدن و فراهم آوردن فرصت برای سه ستون تجربه گرایی است: شفافیت ، بازرسی و سازگاری. مصنوعات اسکرام، شفافیت را فعال می نمایند، در حالی که رویدادهای اسکرام فرصتی برای بازرسی و سازگاری را فراهم می نمایند. سه ستون اسکرام نقشی اساسی در برنامه ریزی در اسکرام دارند.
بازرسی: چگونه جنبه های خاصی از اسکرام را تأیید می کنیم. ما مرتباً مصنوعات را بازرسی می کنیم و به سمت اهداف برای کشف مشکلات یا انحرافات نامطلوب پیش می رویم.
تطبیق: تنظیم طرح، اقدام اصلاحی یا فعالیتی جهت بهبود مستر (با بهبود در فرآیند، رویکرد و ابزار ) به دلیل وجود یک مشکل یا انحراف در هنگام بازرسی.
شفافیت: وضعیت فعلی محصول و پروژه برای همه روشن و واضح است.
برنامه ریزی در اسکرام:
در اسکرام همانطور که در حین اسپرینت تیم بر روی توسعه و ایجاد ارزش در محصول تلاش می نماید، از رویدادهای اسکرام برای بازرسی و انطباق برنامه استفاده می نماییم.
در Sprint Planning؛ تیم اسکرام بک لاگ محصول را بازرسی می کند و اسپرینت بک لاگ را تطبیق می دهد، که چرایی، چه چیزی و چگونگی ایجاد ارزش و Increment را فراهم می کند. اسپرینت بک لاگ یک برنامه پیش بینی شده برای ایجاد یک افزایش ارزشمند محصول در انتهای اسپرینت است.
در Daily Scrum؛ توسعه دهندگان پیشرفت در دستیابی به هدف اسپرینت و محصول را بازرسی می نمایند و با برنامه ای که در برنامه ریزی اسپرینت ایجاد کرده اند تطبیق می دهند تا به شما در اطمینان از موفقیت کمک کنند.
در Sprint Review؛ تیم اسکرام با ذینفعان همکاری می کند تا محصول توسعه داده شده در اسپرینت را بازرسی نمایند و با جمع آوری بازخورد و برنامه ریزی ورودی برای اسپرینت های آینده، محصول قبلی را تطبیق می دهد.
Retrospective Sprint؛ فرصتی منظم را برای بازرسی و سازگاری تیم اسکرام جهت بهبود مستمر فراهم می نماید. ما سعی در تکرار مراحل یک فرآیند مشخص مانند روش های آبشاری را نداریم. تیم اسکرام می تواند و باید طرحی برای پیشرفت در اسپرینت های بعدی ایجاد نماید. اسکرام با مسئولیت دادن اسکرام مستر برای به حداکثر رساندن اثربخشی تیم اسکرام با بهبود عملکردهای آن در چارچوب اسکرام، سازوکاری را فراهم می آورد تا “در فواصل منظم، تیم در مورد چگونگی موثرتر بودن تأمل کند، سپس رفتار خود را متناسب با آن تنظیم می کند.”. اسکرام این ایده را فراتر از گذشته نگری گسترش می دهد و تیم در هر رویدادی فرصت ایجاد سازگاری و پیشرفت را در اختیار شما قرار می دهد تا محصول ارزشمندی را ارائه دهد. هر رویدادی در اسکرام فرصتی برای برنامه ریزی یا برنامه ریزی مجدد با هدف موفقیت در ارائه ارزش به ذینفعان ، کاربران نهایی و مشتریان است.
در گرومینگ یا Refindment؛ اگرچه پالایش بک لاگ محصول یک رویداد رسمی اسکرام نیست، اما بخش مهمی از برنامه ریزی است. افزودن جزئیات، تعیین اندازه و پیچیدگی آیتم های بک لاگ محصول بخش مهمی از روند برنامه ریزی است تا اطمینان حاصل شود که با ارزش ترین PBI ها در رویداد بعدی برنامه ریزی اسپرینت آماده کار و نامزدهای اسپرینت بک لاگ هستند.
بستن اسپرینت:
وقت خود را برای برنامه ریزی در جلسات برنامه ریزی اسپرینت اختصاص دهید، اما با پیشرفت در طول دوره اسپرینت، از انطباق و تغییر برنامه خود نترسید. به یاد داشته باشید، شما به برنامه گیر نکرده اید. تمرکز تیم باید همیشه بر روی سازگاری باشد تا بتواند پیشرفت کند.
این مقاله الهام گرفته از مقالات آقای Eric Bobo (Agile Transformation Leader and Coach) و تجربیات و مطالعاتم در طول ده سال فعالیت در حوزه چابکی می باشد. امیدوارم با مطالعه این مقاله توانسته باشم مفهوم برنامه ریزی در رویکرد چابک را به علاقه مندان این حوزه ارائه دهم.
چابک باشید
دیدگاهتان را بنویسید